KỂ VỀ CÔ ẤY!

(Hồi ký năm 1984)

Cô gái với thân hình mảnh khảnh, khoác trên mình chiếc áo trắng đã ngả màu vàng đục, trên ngực áo còn lộ rõ miếng vải vá lạc màu, mái tóc đen tuyền được cô thắt bím gọn gàng hai bên. Cô bước từng nhịp cố bắt kịp theo sau chàng trai vừa mới 20 tuổi, anh để mái tóc xoăn tự nhiên đầy vẻ lãng tử, thỉnh thoảng lại đưa tay lên vuốt mái tóc chẻ đôi. Mặc dù anh diện chiếc quần jean đã bạc màu cũng được điểm vài ba miếng vá nâu, đen nhưng anh vẫn toát lên vẻ tự tin, kèm theo nụ cười đầy ẩn ý. Thỉnh thoảng lại kéo tay cô nhắc khẽ để cô rảo bước thật nhanh. Ngày hè tháng 8 khiến cho thời tiết lúc nào cũng nóng khô ran, cô và anh đã đi bộ được hơn 20 km trên con đường lởm chởm đá sỏi, đôi lúc cô cảm thấy rất tội nghiệp cho đôi dép của mình. Thứ rất quí giá đối với hai người, phải khó khăn lắm cô mới mua được sau khi tốt nghiêp trung cấp sư phạm. Cô đã cố gắng chọn cho mình bộ quần áo lành lặn nhất để mặc trong ngày trọng đại hôm nay, chỉ đơn giản cô muốn lưu giữ lại chút kỷ niệm khó quên và cũng là ngày cuộc đời cô sẽ bước sang một trang khác, đầy mời mẻ, đầy lo lằng nhưng hơn hết khi nhìn từ phía sau chàng trai ấy cô như được tiếp thêm dũng khí để bước qua cánh cửa của Uỷ ban nhân dân xã. Căn phòng rất đỗi sơ xài sau những năm giải phóng, những vách nứa thưa thớt như muốn rớt xuống nhưng lại vững chắc với lá Quốc kỳ đỏ sao vàng, chiếc bàn cũ kỹ đã xiêu vẹo trông nó thật tội nghiệp khi gồng mình với xấp giấy tờ trên bàn.  Chị chủ tịch xã hồ hởi trong bộ đồ giải phóng vẫn nhiệt tình hăng say, thấm đậm tinh thần cách mạng. Chỉ sau vài phút hỏi han, cô đã cầm trong tay giấy ĐĂNG KÝ KẾT HÔN loại giấy đã cũ màu, vàng đục, mỏng manh được cô và anh ký rõ ràng với chiếc bút máy Trường sơn huyền thoại. Tâm trạng có chút khó hiểu đến kỳ lạ, hỗn độn khiến bản thân cô cũng không biết mình đang suy nghĩ gì. Cô lại tiết tục hành trình của mình, trời cũng đã xế chiều, trên con đường đèo chỉ còn xuất hiện vài vệt nắng, cô dần cảm thấy bất an khi vẫn còn 20 km đợi cô phía trước. Đột nhiên, anh chạy thật nhanh, leo lên phía sườn núi, nơi mà cây cối án ngữ cả khu rừng, anh nhìn cô đầy tinh ý, la lớn: “ Anh có một món quà cho em” nhành hoa lan rừng trắng tím đã nằm gọn trong tay anh từ lúc nào, cô phải thốt lên vì quá ngạc nhiên, đó là loại hoa mà cô thích nhất, nó mong manh nhưng lại mạnh mẽ, dường như nó làm chủ cả khu rừng. Cô hạnh phúc ngắm nhìn chúng, vuốt ve những cánh hoa mỏng manh và khư khư trên tay trong suốt chặng đường dài.

Trời mỗi lúc một tối hơn, bầu trời nhuộm một màu đen kịt, thứ rõ ràng nhất có lẽ là ánh trăng, nó hiên ngang soi rọi những bước chân cô. Anh gọi nó là “ trăng ngàn” trăng cao vời vời, đầy ảo diệu cuốn hút tất cả sự vật. Cô bắt đầu cảm thấy sơ hãi trước sự hoang dã của núi rừng, xung quanh cô chỉ là âm thanh của côn trùng, đâu đó xa xa nghe như tiếng gầm của thú dữ, anh vẫn nắm chắc tay cô, và giữ vững ngọn đuốc trên tay. Đây là lần đầu tiền cô thấy con đường dài bất tận như vậy, nó khiến cô trở nên rúm ró trong bộ cánh mỏng manh này, cô lại cảm thấy lạnh sống lưng trong những ngày tháng 8 đầy oi bức. Anh liên tục trấn an cô, cho cô chút dũng khí nhỏ nhoi để đi tiếp, có lẽ anh đã quá quen thuộc với con đường đèo dốc này, thỉnh thoảng trong suy nghĩ cô lại nhen nhói lên chút hối hận, và gợi nhớ những ánh đèn đường mờ nơi cô sinh ra, ít ra nó cũng khiến cô an tâm và ấm áp. Giọng nói trầm khàn của anh kéo cô ra khỏi những suy nghĩ hỗn độn này. Anh bắt đầu ngân nga vài câu hát trong bài “ Phượng Hồng”  bài hát khiến cô nhớ tới thời sinh viên của hai người, có lẽ đó là cách dỗ dành hiệu quả nhất đối với cô, cô tự nhủ “ anh thật biết cách làm cho đoạn đường ngắn lại”.

Năm 1985, mùa đông đến sớm hơn mọi khi cũng là lúc cô chuẩn bị chào đón đứa con đầu lòng. Sau hơn một năm tài sản của anh và cô là căn nhà được làm bằng tre, vách được chát từ rơm khô và bùn đủ để giúp gia đình nhỏ bé của cô có thể tránh được những cơn gió lạnh khi vào đông và bỏ rơi được những cái nắng chói chang của mùa Hạ. Trong khoảng thời gian đó cô dần bắt kịp với cái hoang sơ của núi rừng và làm bạn với những âm thanh hoang dã. Cũng thật may mắn khi ngôi nhà cô nằm gần con suối nhỏ, nơi cung cấp thức ăn chính cho cả nhà từ cá đến rau dại. Công việc giảng dạy của cô và anh chỉ đủ đổi vài ba lá phiếu, cô luôn cảm thấy hoài nghi về cuộc sống thực tại, quá khắc nghiệt, nó nhấm chìm tất cả mơ ước hoài bão của tuổi trẻ. Cho dù, đất nước đã giải phóng được 10 năm sau trận chiến năm 1975 nhưng lương thực, hàng hoá luôn trong tình trạng khan hiếm, Thương nghiệp như làm chủ cả thế giới, phải khó khăn lắm cô mới đổi được vài kg gạo, ít mỡ heo và vài lít dầu hoả. Cả cô và  anh cứ đeo bám lấy cài nghề làm “ thầy” chỉ để nắm giữ cái chế độ “tem phiếu” trong khi hàng ngày anh phải đi mấy chục km, leo bao nhiêu con đèo, băng qua những con suối, thứ mà cô tưởng như trong Tiểu thuyết mới xảy ra, thì nay đang nghiễm nhiên bước vào cuộc sống của cô và anh. Trong xã hội này, cái ăn cái mặc còn là vấn nạn vậy thì con chữ lại quá xa xỉ và viển vông, chưa kể đến việc anh phải vận động người dân tộc cho con em họ đi học, trong khi cái lớp học còn chưa có. Cô luôn nhận được sự chở che từ anh, đôi lúc ngắm nhìn anh ánh mắt của cô luôn chất chứa sự tiếc nuối, cái dáng vẻ ngạo nghễ, tinh nghịch giờ chỉ toát lên sự lo lắng, muộn phiền. Cứ mỗi khi mùa đông về thì cô lại càng xót xa hơn, anh lại tiếp tục thêm công việc của bác “ tiều phu” sau một ngày dài giảng dạy, anh lại tạt ngàng qua con rừng rậm rạp và bắt đầu đốn củi khô cho đến tối khuya, để kịp phiên chợ sáng sơm với hi vọng đổi thêm được ít gạo. Cuộc sống của cô cũng không khác gì nhiều so với cuộc sống của chị Dậu trong tác phẩm “ Tắt đèn” của nhà văn Ngô Tất Tố là mấy, một cuốc sống không chỉ tồn tại trong văn học mà hiện hữu ngay trong chính thực tại của cô, một tác phẩm khiến cô bị ám ảnh rất nhiều nhưng giờ đây lại thêm chút xót xa.

Năm 1988, con gái thứ hai chào đời cũng là lúc nạn đói hoành hành khắp miền bắc, thóc gạo dự trữ cũng gần hết, cái xã hội bao cấp ngày càng trì trệ hơn bao giờ hết, nó kìm hãm và kéo cả xã hội đi xuống, người dân không khác gì tội phạm khi phải lén lút trao đổi hàng hoá, làm mọi cách để tự bảo vệ cuộc sống của chính mình. Hàng ngày, cô phải chứng kiến hàng trăm người tha hương từ những thành phố lớn lội ngược lên miền núi để tìm kiếm cái ăn với mong ước được tồn tại trong xã hội loạn lạc này. Trong cái thời khắc đầy khó khăn này, anh lại đưa ra quyết định khiến cô nhụt chí, “ Chúng ta sẽ chuyển nhà ra gần Ga xe lửa” giọng anh đầy quả quyết, ánh mắt không chút do dự. Nơi đó cách căn nhà đang ở khoảng 10 km nhưng lại tấp nập và sôi động hơn hẳn vì có xe lửa đi qua, thứ ánh sáng duy nhất làm náo loạn cả thôn quê này. Thật may mắn, khi vợ chồng cô nhận được sự giúp đỡ từ người chị cả, gia đình ổn định nhanh hơn cô tưởng và ấm áp trong ngôi nhà mới, nhìn nó có chút khang trang và vững chắc hơn. Gia đình cô cũng làm ăn khá hơn khi chế độ bao cấp được xoá bỏ thay vào đó là nền kinh tế tự chủ người dân được tự do buôn bán, trao đổi hàng hoá, cả xã hội như khoác lên mình chiếc áo mới, như vừa thức dậy sau một giấc ngủ dài. Mơ ước về những thứ xa xôi, về những điều tốt đẹp về những chiếc áo mới, về bữa cơm đầy đủ chưa kịp bắt đầu thì cô lại phải chứng kiến cảnh tan thương của trận lũ năm 1991.

Trong đêm bão giông cả bầu trời như muốn sụp đổ, nước như trút đổ ập xuống từng kiếp người nhỏ bé, trong ánh đèn le lói, Anh và cô gồng mình chống chọi trước những vòng xoáy của tử thần. Những tiếng kêu cứu, tiếng khóc than, tiếng la hét sợ hãi tất cả đều trở nên vô vọng trước sự tức giận của đất trời.  Cơn lũ ôm trọn giấc mơ yên bình, căn nhà ấm áp nhấn chìm trong biển nước đỏ ngầu, cuốn phăng theo những cơn sóng dữ, ném trả cho cô chỉ còn lại nền nhà trơ trụi, những cây cột xiêu vẹo, những hố sâu đen kịt. Anh nhìn chăm chăm vào cái nền gạch đã bị cả tấn bùn đen vùi lấp, hai bàn tay run rẩy cố gắng đào bới, kiếm tìm những gì còn xót lại. Cô khóc… khóc cho sự sợ hãi giờ mới rõ ráng, khóc cho nỗi oan ức vô tình của quy luật sống, khóc cho bàn tay anh đã rỉ máu. Cứ như vậy, cô đứng giữa Đất- Trời cố đưa mắt hướng lên phía bầu trời cao xanh, không một chút gợn mây. Trong dòng nước mắt đã cạn cô thấy “ mặt trời hôm nay vẫn mọc” đầy chói chang và kiêu kỳ.